** Tập K
Nguyễn Tâm HànNguyenTamHan # Monday, September 30, 2013 5:38:08 PM
VỀ HAI “CÁI ẤY” VÀ “CHUYỆN ẤY” TRONG CA DAO, TỤC NGỮ
Mạc Thực Thái Doãn Chất ///
Faxuca: Mạc Thực Thái Doãn Chất là giáo sư văn chương, hưu trí ở huyện Diễn Châu, Nghệ An. Ông là hội viên Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam , hội viên Hội VHNT Nghệ An. Ông viết nhiều thể loại và khá nổi tiếng với dòng thơ châm biếm. Tuy nhiên, ông cũng là người nghiên cứu về văn hóa dân gian, với cái nhìn rất tươi tắn, sâu sắc về nhiều vấn đề tưởng rất đời thường. Ông có gửi đến Chuyên san Khoa học Xã hội & Nhân văn Nghệ An (Thuộc Sở KH&CN Nghệ An) bài viết này. Xét thấy nếu đăng ở Chuyên san KHXH&NVNA e chưa thật thích hợp, chúng tôi đã đề nghị ông cho đăng lên blog Tạp hóa Faxuca. Được ông đồng tình, Tạp hóa Faxuca xin giới thiệu bài viết rất đặc sắc, nhưng cũng đầy “tế nhị” này với bạn đọc.
C. so với các cơ phận khác có những cái rất là đặc biệt. Nó rất mẫn cảm đối với phía bên kia:
“Ra đường gặp ả hồng nhan /
Thằng cu nghển cổ nóng ran cả người”.
Trên trời mây trắng như bông
O giữa cánh đồng, mông trắng như mây
( vi` các cô VN nhà quê hay ngồi vệ sinh ngoài đồng)
Cai’ giường mà biết nói năng
Thi` anh hàng xóm hàm răng chẳng còn
Nó rất thích của lạ:
“Cái gì không mắt, không tai/
Cổ đeo hai bị, tóc dài ngang lưng /
Của nhà thấy cứ lừng khừng /
Hễ thấy của lạ bừng bừng ngổng lên”.
Hoặc:
“Cái gì chỉ có một đầu /
Có mồm không mắt, đeo râu xồm xoàm /
Khỏe đứng thẳng, nhọc nằm ngang/
Thất thường tính khí họ hàng không ưa/
Của lạ xài mấy cũng vừa /
Của nhà thì cứ dây dưa khất lần”.
chồng người buôn bán ngược xuôi
chồng em xó bếp để buồi dính tro
Bố mẹ sinh ra vốn chẳng hèn
tối tuy không mắt (mà) sáng hơn đèn
đầu đội nón da loe chóp đỏ (vẫn còn da quy đầu)
lưng đeo bị đạn rủ thao đen(thao=tua bằng vải)
Hồ xuân Huơng
Kích thước, hình thù của nó cũng mỗi người mỗi khác.
Vì thế, mới có chuyện: Ba chị đi chợ về đố nhau:
“Của cánh đàn ông thế nào thì sướng?”.
Chị thì nói ngắn , chị thì nói dài,
chị thì nói cong. Chẳng ai chịu ai.
Cuối cùng cả ba kéo nhau đến gặp một ả có tiếng lẳng lơ, mới được “bật mí” như thế này:
“Ngắn sướng ngoài, dài sướng trong /
cong cong sướng chính giữa”.
Vì nó sướng thế nên phiá bên kia đã “cương quyết chiến dấu” để “không cho chúng nó thoát”:
“Nhịn ăn, nhịn mặc, không ai nhịn C.. cho ai”.
Chuyển sang cái Bướm
“Nửa đêm thức dậy đâm xay /
(đâm gạo = giã gạo) đâm xay = giã gạo và xay lúa
Khải (gãi) L. xoạc xoạc lông bay đầy nhà”.
“Chiều chiều xách mủng (thúng) xuống đồn/
Cậu cho bát gạo, banh L. (cho) cậu coi”.
“Mẹ em cứ bảo không L.
Cái chi dưới háng như cồn cỏ may”.
Tiếp đến là bướm:
“ Bướm đồng, động đến thì bay
Bướm nhà động đến lăn ngay ra giường”.
Là cái khuôn đúc tượng. Một chàng trai thấy một cô gái đẹp liền hát:
“Hỡi người đi đó xinh thay
Có khuôn đúc tượng, cho anh đây đúc cùng”.
Cô gái đã trả lời rất tình tứ:
“Người sao ăn nói lạ lùng
Khuôn ai nấy đúc, đúc cùng ai cho!”.
Hoặc do sự cọ xát của “thớt trên”. Có một cô gái ngây thơ hỏi chị dâu khi cả hai
“chị em rủ nhau tắm đầm
Của em sao đỏ, chị thâm thế này?”. Đã được cô chị dâu cho biết nguyên nhân:
“Nó thâm bởi tại anh mày
Xưa kia chị cũng hạt chay đỏ lòm”
Sự cân đối so với các cơ phận khác cũng mỗi người mỗi vẻ.
Thông thường thì tỷ lệ thuận: “To đường cấy, nậy ngả ba”. Hoặc:
“Em là con gái Phú Đa
Con người phốp pháp, ngã ba to đùng”.
Nhưng cũng có khi ngược lại:
“Em là con gái chợ Cồn
Người thì bé nhỏ, cái L. lại to !”.
Rồi diện mạo của nó thế nào? Một chàng trai hỏỉ:
“Cô kia, cô kỉa, cô kìa/
Người cô thế ấy, cái kia thế nào?”. Đã được phía bên kia trả lời thật tuyệt vời:
“Nó xìnhh, nó xỉnh, nó xinh/
Nó cũng như mình, nó đã có ria!.” Nó giống mồm anh. Đau hơn hoạn !
Nó cũng có độ sâu chết người. Bởi thế có khách qua sông đã hỏi cô lái đò:
“Sông này sâu cạn thế nào /
Lại đây anh thả một con sào hỡi em”.
Đã bị đối phương giáng trả:
“Sông này chỗ cạn chỗ sâu/
Sa chân thì ngập cả đầu đó anh!”.
Lại có chuyện: Ba anh chàng đi học về, thấy một chị nông dân đang cấy dưới ruộng,
xúc cảnh sinh tình, liền đố nhau:
“Của chị ấy thế nào?”.
Anh nói tròn,
anh nói méo,
anh nói vuông.
Chẳng ai chịu ai, bèn kéo nhau vào huyện đường nhờ quan phân xử. Quan phán: “ Mai gọi thị ấy xuống đây, rồi ta phân xử cho”. Về nhà, ba anh biện ba món quà để “ hối lời” chị ta. Sáng hôm sau kéo nhau vào huyện đường. Lập nghiêm, quan hỏi: “Thị kia ! Của mày thế nào mà để ba thầy đây đi học về đố nhau: Thầy nói tròn, thầy nói méo, thầy nói vuông?”. Được quan cho phép, chị nông dân lễ phép thưa
:“Bẩm quan, cả ba thầy đều đúng ạ!” Quan ngạc nhiên. Chị ta nói tiếp:
“Khi con đi, thì của con méo
khi chồng con đến đéo, thì của con tròn
Những khi ngồi đòn, thì của con vuông!”
Có người còn vẽ hình hài nó như thế này:
“Đi nhai, đứng ngậm, ngồi cười/
Vô phúc mạt đời, mọc cái răng nanh !”.
L. có sức mạnh hơn cả ma quỷ:
“ Ma hớp hồn, không bằng L. rút ruột”.
Vì nó mà có kẻ mất hết cả trí tuệ:
“Khoe anh lắm khéo, lắm khôn/
Qua cửa nhà L. bảy vía, còn ba !”
Đến những bậc văn nhân,tài tử mà dính lấy nó thì cũng trở nên đần độn:
“Văn chương chữ nghĩa bề bề/
Thần L. ám ảnh thì mê mẩn đời !”.
Nó làm cho các víp, các sếp đến mê mệt mất cả tỉnh táo:
“ Cây luồng mà bỏ u rê ( mùi ammoniac khai khai giống mùi L.)
các vip, các sếp đều mê cây luồng”.
Kì diệu hơn, nó có thể tái sinh sự sống. Bởi thế mới có chuyện: một ả đi cày thách đố một chàng trai:
“Đưa chàng một nắm ngô rang/
Chàng đút vô cho nó mọc, thiếp theo chàng về ngay”.
Anh ta đã trả lời thật hóm hỉnh:
“Nơi nào mà nắng không khô/
Mà mưa không ướt đút vô, mọc liền !”.
Có khi nó trở thành “tiêu chuẩn”để đo sự trưởng thành của một đấng tu mi nam tử:
“Làm trai cho đáng nên trai
Mồm thơm mùi rượu, tay khai mùi L.”.
Bước chân vào quán đèn mờ ,
Ngồi gần con gái không sờ là ngu .
Thà rằng cắt tóc đi tu ,
Ngồi gần con gái , sao … ngu không sờ ?
Đến các bậc quân tử cũng có khi “gương mẫu” như thế này:
“Tưởng là quân tử nhất ngôn
Ai ngờ quân tử rờ L. hai tay”.
Bởi thế, mới có kẻ tuyên bố:
“Quân tử nhất ngôn là quân tử dại/
Quân tử nói lại, là quân tử khôn/
Quân tử rờ L. là quân tử giỏi !”.
Thật là hết chỗ nói ! Lắm anh chàng nổi tiếng khôn cũng bởi do biết :
“Làm trai như thế mới khôn/
Ăn cơm dùng đũa, rờ L. dùng tay”.
Giờ nói đến chuyện ấy.
Đó là chuyện “ làm tình” của một cặp tình nhân muôn đời. Có nhiều cách để gọi sự … ấy.
Thông thuờng thì gọi là đụ Khi thì gọi là “mần”, là “ấy”:
Nhưng phổ biến nhất vẫn là đụ. Từ xa xưa, tạo hóa đã bắt C. và L. phải làm bạn với nhau. Ai không có bạn “ thân mến” ấy là bất hạnh, là vô phúc ! Bởi thế một cô gái mới đem “của mình” ra để đố bạn trai:
“ L. vàng, bẹn ngọc, đóc sơn son/
Trai nam nhi đối được, thiếp theo non về dừ”. Bạn trai của cô ta đã đối lại khá chuẩn:
“Lông mun, dái chắc, C. xà cừ/
Anh đây đối được, em cho dừ hay mai ?”.
Rõ ràng là cái chắc đã ngoắc lấy cái đẹp. Và cái đẹp đã kẹp lấy cái chắc!
Ca dao phồn thực còn cho ta biết:
“Con gái 17, vú cảy, L. sưng
Hai mắt trập trừng/ Hình như muốn đu.”
Vì thế đến tuổi dậy thì, mới có chuyện con trai trách con gái:
“Tổ cha ba đứa có L./
Không cho tui đụ để L. mần chi?”.
Liền được phía con gái trả lời:
“Anh hỏi thì em xin thưa /
L. em đang nhỏ, chưa vừa C. anh ”.
Nó còn cho biết chuyện ấy sẽ xẩy ra khi nào:
“No thì L. .L., C. C./
Đói thì hục hặc chuyện ăn”.
Con người khác với loài vật ở chỗ nào:
“ Chó mùa thu, tru (trâu) mùa hè/
Người thì nhè bát tiết”. Nghĩa là quanh năm .
Trong ca dao chuyện ấy ít nói bóng, nói gió. Đa phần là nói thẳng.
Cho nên có anh chàng nào đó đã đề nghị:
“L. em tủm hủm mu rùa/
Cho anh đụ cái, đến mùa lấy khoai”.
(tức là cho anh đụ bây giờ, rồi khi đến mùa khoai thì anh trả bằng khoai)
“Hôm qua lên núi hái chè/
Gặp thằng phải gió nó đè em ra/
Em lạy mà nó chẳng tha/
vội vàng nó nhét đầu cha nó vào /
Đêm về L. thấy khát khao/
Ngày mai em lại đồi cao hái chè !”.
Có khi phái yếu ở trong tư thế sẵn sàng “chiến đấu”:
“Nửa đêm nghe chuột khoét dần/
Tưởng chồng đến đụ trương gân banh L. !”.
Có người còn so sánh, đề ra ‘tiêu chí” thế nào là cha thương con, vợ thương chồng:
“Cha thương con làm nhà tứ trụ
Vợ thương chồng cho đụ suốt đêm”.
Có chỗ còn nói tới tác hại của nó khi vượt ngưỡng:
“Hay ăn thì béo, hay đéo thì gầy”.
Trong khi văn chương bác học nêu lên cách tẩm bổ và hành lạc như thế này:
“
Bình minh nhất trản trà
Bán dạ tam bôi tửu
nhất nguyệt giao nhất độ
Lương y bất đáo gia”.
Nghĩa là:
Bình minh một chén trà
“Nửa đêm ba ly rượu
một tháng “ấy” một cái
Thầy thuốc chẳng tới nhà”.
Thì tục ngữ dân gian nói: “Đêm bảy ngày ba, vô ra không kê”.
Để giữ được nhịp độ đó, người xưa bày cho:
“Thương chồng nấu cháo cu cu
Chồng ăn chồng đụ như tru (trâu) phá ràn”.
“Thương chồng thì nấu cháo lươn/
Chồng ăn chồng đụ cho trườn ra sân”.
“Thương chồng thì nấu cháo gà/
Chồng ăn chồng đụ gấp ba ngày thường”.
Thật là khủng khiếp! Lại còn bày cho cách tiến hành thế nào để đạt đến cực điểm của sự khoái lạc:
“Kéo gỗ thì cốt bỏ đà/
Đụ chắc thì cốt đàn bà nắc lên”.
Ca dao còn cho biết trong chuyện ấy, thành phần nào, lứa tuổi nào là khỏe nhất:
“Lính về, lính đụ ba ngày/
Bằng anh dân cày đụ trong ba tháng”.
Hoặc:
“Ba năm quân tử nằm kề/
Không bằng lính chiến chỉ về một đêm”.
DH ghi chú : câu ca dao nguyên thủy :
Một đêm quân tử nằm kề
còn hơn thằng nhắng vỗ về cả năm
( nhắng là dân tộc ít người miền Bắc VN
cũng như Tầy, Nùng ,mọi v.v.)
“Ăn thì đi rú, đụ thì đi lính” ( DH ghi: muốn ăn thì đi vào rừng rú, muốn đụ thi đi theo lính),
Rồi hình dung bề ngoài như thế nào, thì khỏe khoản ấy. Nào là:
“Người gầy thầy đụ”.
Hoặc :
“Trai tơ mà đu. gái tơ
Hắn sướng trong bụng hơn mơ được vàng”.
Còn lớp người “trên bảo dưới không nghe” thì: “Ông già mà đụ bà già
Cũng bằng bốc trấu mà xoa giữa L.”.
Hoặc coi đây là một phép dưỡng sinh cực kỳ quí giá:
“Trẻ thì lấy con, lấy cái/
Già thì thông đái, ngon cơm”.
( đi đái thông suốt, không bi’ đái)
Nhưng cũng có khi:
“Càng già càng dẻo, càng dai”, như cái chuyện đã xẩy ra ở một xã, tại huyện nọ:
“Qùynh Lưu lại có chuyện cười
Dưỡng sinh, sinh dưỡng mới lòi đuôi ra
Cụ ông mà đụ cụ bà
Người già L., C. chưa già, lạ thay !”.
Nhiều khi nó có giá trị như một liều thuốc “cải lão hoàn đồng”:
“Cụ già tuổi dã tám mươi
Nghe nói chuyện đụ trong người nóng ran”.
Hay:
“Lâu ngày đụ 1 cái khỏe ra
Mặt mày trẻ lại, cái già mất tiêu”.
Bởi thế nhịn “khoản ấy” là con người trở nên tiều tụy, phờ phạc:
“Nhịn ăn mười bữa chưa gầy
Nhịn đụ một bữa mặt mày xanh xao”.
Nhiều kẻ giàu có, vì chuyện ấy mà khuynh gia bại sản:
“Anh kia tan cửa nát nhà
Vì một cái đụ nên ra thế này”.
Hoặc:
“Tan cửa nát nhà, cũng vì ba cái đụ!”.
Người ta có nhiều cái khổ. Một trong những cái khổ ấy là vợ mất sớm.
Vợ mất sớm là một trong ba “nhân sinh tam khổ”:
“Tuổi trẻ mất cha/ về già mất con/
Trung niên mất vợ/ Héo hon vô cùng”.
Vì thế vợ chết, hoặc vợ đi đâu lâu ngày, lắm người đã khổ và than thở như thế này:
“Vợ chết mới được ba ngày/
Con C. đã ngỏng như chày đâm vưng (vừng)”.
Hoặc :
“Vợ chết mặt còn rầu rầu/
Con Cac. đã nóng như đầu hỏa xa”.
Còn phía bên kia thì sao? Cũng khổ không kém !
“Chồng chết sang ngày thứ tư/
Cái vú hắn dựng y như hòn lèn”.
Hoặc:
“Đàn bà chồng chết ba năm/
Được một cái đụ sướng rân tháng tròn”.
Hoặc:
“Chồng chết còn chưa đoạn tang/
Cái L. ngáp ngáp như mang cá mè”.
Cho nên có trường hợp đã phải tìm cách “phá bỏ gông xiềng nô lệ !”.
Nếu xa vợ lâu ngày quá thì:
“Vợ rồi thì mặc vợ rồi/
Lâu ngày đại hạn, sang ngồi với em”.
Nếu xa chồng lâu ngày quá thì:
“Có chồng thì mặc có chồng/
Lâu ngày vắng vẻ, “tơ hồng” cứ se”.
Thậm chí có chị vừa ru con, vừa thông báo hoàn cảnh của mình cho láng giềng biết:
“Lâu nay bố nó vắng nhà
Muốn ấy một cái la cà sang đây !”.
Còn trường hợp sau đây thì không biết là “khổ” hay là “sướng”, phản đối hay không phản đối:
“Hôm qua lên núi hái chè
Gặp thằng phải gió nó đè em ra
Em lạy mà nó không tha
Tụt quần, hắn nhét đầu cha hắn vào
Đêm về lòng những khát khao/
Ngày mai em lại đồi cao hái chè !”.
Tóm lại, hai cái ấy và chuyện ấy sớm được đề cập trong ca dao, tục ngữ. Nó trở thành của “gia bảo”, “liều thuốc vạn năng” để người lao động có thêm sức lực vượt qua những “chướng ngại vật” trên đường đời.
Bởi thế, mất gì thì mất, nhưng những câu ca dao , tục ngữ nói về hai cái ấy và chuyện ấy, thì dù không được bày, dạy vẫn “thừa sức” lướt qua phong ba bão táp của thời gian;
chỉ cần một lần thoảng qua cái lỗ tai là găm lại trong trí nhớ. Nó trở thành “tiềm lực” trong con người, đặc biệt là những người lao động chân tay. Ca dao xưa có câu:
“Chàng làng chèo chẹt nỏ mần (chẳng làm) chi ai/
Chim cu ngẩm ngẩm, ăn hết đậu, hết khoai nhà người”.
Một số người, nhìn bề ngoài có vẻ “đạo mạo, đứng đắn”, nhưng bên trong lại là những tay “thợ giác, thợ khoan” “nổi tiếng”! Vì thế, người xưa đã lớn tiếng tố cáo,vạch mặt:
“Bộ Binh, bộ Hộ, bộ Hình/
Ba bộ đồng tình bóp vú con tôi”.
Hoặc:
“Ban ngày quan lớn như thần/
Ban đêm quan lớn tần mần như ma”
********
Chồng trẻ, vợ già.
Một chàng thanh niên rất trẻ rất đẹp trai cưới một bà rất giầu và rất… già.
Sau tiệc cưới, chú rể trẻ và bà dâu già đi hưởng tuần trăng mật.
Đêm đầu tiên, cô dâu và chú rể động phòng.
Ai cũng chợt lo cho bà già, e rằng chàng rể đang tuổi sung măn sẽ khiến cụ bà không chết thì cũng…lết.
Sáng hôm sau , mọi người nhận được hung tin: Chú rể trẻ lăn đùng ra chết lúc trời vừa hừng sáng.
Mọi người ai cũng quá đổi ngạc nhiên, không ai chịu tin cho đến lúc tận mắt nhìn chàng trai nằm thẳng cẳng!
Gia đình chàng trai quyết định nhờ một hội đồng bác sĩ rất giỏi khám nghiệm, tìm lý do.
Chỉ sau 1 giờ làm việc, hội đồng bác sĩ đồng thanh kết luận:
“Chết do ngộ độc sau khi uống sữa quá hạn!”
Giảm cân
Một ông béo phì, không có thì giờ thể dục, bèn đi bác sĩ khám xin thuốc giảm cân. Bác sĩ cho lọ thuốc màu hồng, dặn uống mỗi tối trước khi đi ngủ. Uống thuốc đều đặn mỗi đêm, cứ đi ngủ là ông lại mơ thấy lạc vô hoang đảo, trên đảo có bầy tiên nữ không mặc đồ, ông bèn rượt bắt, nhưng chẳng bao giờ bắt được. Cứ rượt bắt lòng vòng trên đảo như vậy suốt đêm đến sáng. Thức dậy hai chân mỏi nhừ, mồ hôi vã ra, thở hổn hển. Đêm nào cũng rượt bắt, cũng mỏi nhừ. Ba tháng sau sút cả chục ký.
Ông bạn thân nghe mách vậy cũng tới ông bác sĩ đó khám, xin thuốc để làm ốm bớt. Bác sĩ cho lọthuốc màu xám, dặn uống mỗi tối. Uống thuốc đều đặn, đêm nào ông này lại cũng mơ thấy lạc vô hoang đảo, trên đảo có đám thổ dân ãn thịt nguời. Bị thổ dân rượt, ông chạy trối chết, suýt bịtóm trúng mấy lần, nhưng rồi lại thoát. Cứ chạy trốn quýnh quáng lòng vòng trên đảo suốt đêm đến sáng. Thức dậy hai chân mỏi nhừ, mồ hôi vã ra, thở hổn hển. Đêm nào cũng chạy trốn, cũng mỏi nhừ. Ba tháng sau sút cả chục ký. Nhưng ông này bực lắm, đi bác sĩ khiếu nại.
– Tại sao bạn tui cũng khám chỗ bác sĩ thì lại có giấc mơ đẹp, còn giấc mơ của tui hãi quá. Chưa kể thỉnh thoảng còn suýt bị thổ dân tóm được nữa chứ, có bực không nào!
Bác sĩ thủng thỉnh đưa giấy tờ ra giải thích:
– Bạn anh khám trả tiền mặt, còn anh thì xài Medical, so bì sao được!
Anh hàng xóm mù
. Một cô gái đang tắm thì có tiếng gõ cửa
– Có ai ở nhà không ?
– Ai đấy
– Tôi là anh mù hàng xóm đây
Cô gái nghĩ :
– Thôi khỏi mặc đồ, anh ta mù mà
Cô gái ra mở cửa
– Tìm tui chi thế?
– Cô chúc mừng tui đi
– ?????
– Tui đã mổ mắt thành công, giờ mắt tui sáng rồi !
Chim nói được nhiều thứ tiếng
Ông khách tới hàng chim.
Bà bán chim quảng cáo chim bà nói được nhiều thứ tiếng.
Ông khách liền hỏi một con chim rất đẹp: “Comment allez-vous?”
Chim trả lời: “Ca va bien, merci.”
Ông khách hỏi tiếp: “How are you?”
Chim đáp: “I’m fine, thank you.”
Ông khách hỏi tiếng Mễ: “Como estas?”
Chim trả lời: “Muy bien.”
Ông khách hỏi bằng tiếng Việt: “Mầy khoẻ không?”
Chim bực mình đáp: “Đ.M. hỏi nhiều quá !”
Nguyễn Tâm Hàn ... Thơ - Nhạc 